Vraag en antwoord

Een zware staalconstructie bevat hoeklassen van 30 mm die op de bouwplaats worden gemaakt. De lassen willen wij niet-destructief controleren. Welke methoden zijn er om lassen niet-destructief te controleren? 

Er zijn vijf soorten niet-destructief lasonderzoek gangbaar:
• visueel onderzoek
• magnetisch onderzoek
• penetrant onderzoek
• ultrasoon onderzoek
• radiografisch onderzoek

Van deze methoden is het inwendige van de las alleen te controleren met ultrasoon en radiografisch onderzoek.

Visueel onderzoek
Bij visueel onderzoek worden de lassen grondig bekeken met het blote oog. Een deskundig inspecteur kan aan het uiterlijk van de las zien of er een goede lasser aan het werk is geweest en of het juiste lasproces is toegepast. In statisch belaste constructies is deze vorm van onderzoek gewoonlijk voldoende.

Magnetisch onderzoek
Bij magnetisch onderzoek wordt het te onderzoeken materiaal ingesmeerd met een witte, kalkhoudende vloeistof, waardoor het oppervlak wit wordt. Vervolgens wordt het te onderzoeken materiaal ingesmeerd met een vloeistof, dat voorzien is van ijzerdeeltjes. Door nu een elektromagneet op het materiaal te plaatsen, zullen de ijzerdeeltjes zich richten naar het opgewekte magnetisch veld. Indien zich een scheur in het materiaal bevindt, zullen de magneetlijnen op die plaats een afbuiging te zien geven. Met deze methode zijn zeer kleine, met het oog onzichtbare, scheuren op te sporen. Onvolkomenheden in het inwendige van de las zijn met deze methode echter niet op te sporen.

Penetrant onderzoek
Bij penetrant onderzoek wordt het te onderzoeken materiaal met een vloeistof ingesmeerd. Nadat de vloeistof gedurende enige tijd heeft kunnen inwerken, wordt het materiaal zorgvuldig droog gemaakt. Vervolgens wordt het bespoten met een krijtmengsel. Ter plaatse van eventuele scheuren zal het krijt tekenen doordat het vocht opneemt uit de scheuren. Ook met deze methode zijn alleen onvolkomenheden aan de oppervlakte op te sporen.

Ultrasoon onderzoek
Bij ultrasoon onderzoek wordt een zender en een ontvanger op het te onderzoeken materiaal geplaatst. De zender zendt ultrasone golven uit, die weerkaatst worden op grensvlakken. Normaal is het grensvlak het andere oppervlak van het materiaal. Als er zich een scheur in het materiaal bevindt, zullen de golven (gedeeltelijk) eerder terugkaatsen dan verwacht. Zo is vast te stellen of zich in het materiaal een onvolkomenheid bevindt. Door met de zender om de gevonden onvolkomenheid heen te draaien, kan een vrij goed beeld worden verkregen van de plaats en soort van de onvolkomenheid.

Radiografisch onderzoek
Bij radiografisch onderzoek wordt een bron, die röntgenstraling kan uitzenden, geplaatst aan de ene zijde van het te onderzoeken materiaal. Aan de andere zijde van het materiaal wordt een plaat met fotografisch materiaal opgesteld. Vervolgens wordt de film belicht door de straling van de bron. De intensiteit van de straling wordt kleiner, doordat het door het staal heen moet. Op plaatsen waar minder staal aanwezig is, bijvoorbeeld door een onvolkomenheid in het materiaal, zal de intensiteit minder afnemen en zullen zich donkere plekken aftekenen op de film.
Een praktisch nadeel van radiografisch onderzoek is dat in verband met de schadelijke straling de omgeving afgezet moet worden gedurende het onderzoek. In een constructiewerkplaats kan dit storend zijn.
Vaak wordt radiografisch onderzoek voorgeschreven, omdat er wordt gedacht, dat dit het beste systeem is. Dit is maar ten dele waar. Een voordeel van radiografisch onderzoek is, dat het resultaat op een foto kan worden bekeken. Een groot nadeel van radiografisch onderzoek is echter, dat dichtgedrukte scheuren en scheuren loodrecht op het stralingsoppervlak niet worden waargenomen.